اکزما يا درماتيت، به تمام مواردی که پوست ملتهب، قرمز، تاول، ترشح، پوسته پوسته شدن، تغيير رنگ، ضخيم شدن و خارش پوست داشته باشد بکار ميرود. اکزما دارای انواع مختلفی است از جمله: اکزمای تماسی آلرژيک، تماسی تحريکی، سرشتی (اتوپيک)، سبوره ای يا شوره ای، سکه ای و غيره…  

کلمه اتوپيک گروهی از بيماريهای آلرژيک يا همراه با آلرژی را شامل می شود که اغلب چند نفر از افراد يک خانواده را درگير می کند. در يک خانواده ممکن است آلرژی هايی از نظير تب يونجه (حساسيت فصلی)، حساسيت به گرده گياهان، آسم، بيماری ديابت يا قند خون و بيماری غده تيروئيد وجود داشته باشد. علاوه بر اين ها اکزمای اتوپيک نيز در اين خانواده ها ديده می شود. در يک پنجم موارد ممکن است يک فرد از خانواده  مبتلا به اين اکزما بدون درگيری ديگر افراد خانواده باشد. اکزمای آتوپيک در سراسر دنيا بطور شايعی وجود دارد. اين اکزما در هر سنی می تواند ديده شود و شیوع آن معمولاْ در نوزادان و کودکان بسيار بيشتر است. ضايعات پوستی، خشکی پوست و خارش از مهمترين علائم آن به حساب می آيند.

اکزمای اتوپيک در دوره نوزادی در سنين دو تا سه ماهگی شروع می شود و با گذشت زمان درگيری در قسمت های مختلف پوستی ايجاد ميشود. اين بيماری گاهی در سنين کودکی و گاهی تا سن بلوغ تداوم دارد و خود بخود از بين ميرود.

علائم اکزمای سرشتی

در نوزادی ضايعات خارش دار پوستی همراه با ترشح، دلمه و قرمزی به خصوص روی گونه ها پديد می آيند ولی در جا های ديگر پوست نيز می توانند ديده شوند. نوزاد بعلت خارش معمولاْ بی قرار است و نواحی خارش دار را با دست و يا با هر وسيله ای می مالد. اگر چه اين بيماری ممکن است تا پايان دوره نوزادی از بين برود ولی درمان در اين زمان در تغذيه و رشد کودک کمک شايانی می کند. اگر بيماری ادامه پيدا کند پايعات کمتر تمايل به قرمزی، دلمه بستن و ترشح دارند. بعد از اين دوره ضايعات به صورت خشک، قرمز متمايل به قهوه ای در آمده و پوسته پوسته شدن و ضخيمی پوست از علائم شايع اين دوره است. البته خارش همچنان با قدرت پيشين وجود دارد. گاهی آنقدر فرد خود را می خاراند تا زخم شود. اين زخم شدن می تواند بدليل از بين رفتن سد دفاعی باعث بروز عفونت ميکروبی در ناحيه شود. در سنين نوجوانی تا بزرگسالی ضايعات خشک و پوسته دار بيشتر در نواحی خم آرنج، پشت زانو، قوزک ومچ پا و هر ناحيه چين دار ممکن است ديده شوند.

تشخيص اکزمای سرشتی

هر ضايعه خارش دار با خصوصيات ذکر شده؛ همراه با يک تاريخچه فاميلی از اتوپی می تواند يک اکزمای سرشتی باشد. اين بيماری هميشه از يک الگوی خاصی تبعيت نمی کند و ممکن است در هر مرحله ای و هر سنی بدون الگوی خاصی بوجود آيد. ضايعات ممکن است در کف دست و پا و پشت دست و پا با خارش شديد و خشکی و قرمزی تيره رنگی ديده شود. در سنين بالاتر نيز احتمال ضايعات ترشح دار و دلمه بسته وجود دارد.

عوامل تشديد کننده اکزمای سرشتی

اين بيماران دارای پوستی حساس هستند و عوامل زيادی می توانند پوست اين افراد را تحريک کنند و ضايعات اکزمايی را در آنها بوجود آورند. البته هر فردی می تواند به عواملی حساس و به عوامل ديگری غير حساس باشد يا بطور خلاصه ميزان حساسيت پوست نسبت به اين عوامل در افراد مختلف متفاوت است. اين عوامل شامل: تغيير سريع دمای محيط (سرما و گرما)، خشکی هوا، ورزش سنگين يا هر گونه فعاليتی که باعث تعريق زياد شود، بعضی غذاها، تماس با لباس های نايلونی يا پشمی، انواع عفونت ها، آفتاب و استرس های عصبی می باشند.تاثير غذاها در ايجاد اين بيماری

اکزمای تماسی

مقدمه

حساسيتی که بوسيله تماس مواد حساسيت زا ايجاد می شود و می تواند با دو مکانيسم ايجاد شود: ۱- اکزمای تماسی حساسيتی. ۲- اکزمای تماسی تحريکی.ماده ای که باعث ايجاد حساسيت پوستی تماسی می شود به نام ماده حساسيت زا يا آلرژن ناميده می شود. بسياری از مردم نسبت به آلرژن ها واکنشی نشان نمی دهند ولی تعداد کمی از مردم به مرور زمان نسبت به بعضی مواد، که در تماس قبلی نسبت به آن حساس نبوده اند، حساس می شوند. تماس با اين مواد بيشتر موجب پيدايش ضايعات خارش دار می شود.

موادی از قبيل: اسيد ها، حلال ها، قلياها، صابون های قوی و مواد شوينده معمولاْ اکزمای تماسی تحريکی ايجاد می کنند. اين مواد آزار دهنده پوستی می توانند بر روی پوست هر کسی ايجاد واکنش نمايند ولی افرادی که بيشتر در تماس با اين مواد هستند آزار پوستی سريعتر و بيشتر ديده ميشود.

بعضی مواد شيميائی هم آزارنده و هم حساسيت زا هستند.

علائم اکزمای تماسی

در نوع اکزمای تماسی تحريکی در محل تماس پوست قرمز و متورم شده و ممکن است تاول بزند. از ضايعات ممکن است مايع زرد رنگی مترشح شود و گاهی نيز تاول ها ممکن است بترکند و ايجاد دلمه کنند و يا ممکن است عفونت ميکروبی روی اين ضايعات ايجاد شود. در مراحل بعدی پوست ممکن است تيره تر شده و حالت چرمی بخود بگيرد. در اين نوع اکزما بيشتر سوزش و گاهی درد وجود دارد و ندرتاْ همراه با خارش است.

در نوع اکزمای تماسی حساسيتی در محل تماس پوست قرمز و متورم می شود. ضايعات شديداْ خارش دارند و گاهی ممکن است ضايعات مشابه دور از محل تماس نيز بوجود آيند.

در بسياری از موارد افتراق بين اکزمای تماسی تحريکی و حساسيتی مشکل است.

آلرژن ها يا مواد حساسيت زا

شايع ترين مواد حساسيت زا شامل: نيکل، لاستيک، سيمان، چرم، بعضی داروهای موضعی، نگهدارنده های موجود در کرم ها و لوازم آرايش، رنگ ها، مواد معطر، پيچک سمی، بلوط سمی و گياهانی از اين قبيل می باشند.

نيکل: در بسياری از فلزات يافت می شود. در وسايلی که روکش کروم دارند نيکل به مقدار کافی برای ايجاد واکنش وجود دارد. گوشواره، انگشتر، گردن بند، و حلقه بدلی و بند ساعت فلزی حاوی نيکل می باشد و در محل های تماس در افراد حساس می تواند ايجاد حساسيت کند. در سگک لباس ها، زیپ ها، دکمه ها و کلیپس های فلزی نيز به مقدار کافی نيکل وجود دارد.

تعريق موجب تشديد حساسيت به نيکل در افراد حساس به آن می شود.

لاستيک: مواد شيميائی موجود در لاستيک عامل ايجاد حساسيت می باشند. لاستيک گاهی ايجاد کهير نيز ميکند که در اين صورت به آن کهير تماسی می گويند. اين افراد با پوشيدن دست کش های لاستيکی در محل تماس دچار حساسيت می شوند. وجود الياف نايلونی در بعضی لباس ها و جورابها و تماس آن با بدن ايجاد واکنش حساسيتی می کند. کفش نيز بدليل وجود ساختار لاستيکی در آن می تواند ايجاد حساسيت کند. افرادی که به لاستيک حساسند از تماس با دستکش لاستيکی و يا پوشيدن لباس و کفشهای حاوی نايلون و لاستيک بايد اجتناب کنند. لباسهای زير و جوراب نخی در اين افراد مناسب است. بايد در موقع پوشيدن دستکش در زير آن از دستکش نخی استفاده کنند.

رنگ مو: در اين افراد به دليل حساسيت به پارافنيلن دی آمين که در رنگ موهای دائمی وجود دارد، دچار ضايعات حساسيتی می شوند. در رنگ موهای غير دائمی نيز ممکن است از اين ماده وجود داشته باشد. بايد قبل از استفاده از رنگ مو تست پوستی انجام داد و در صورت عدم ايجاد واکنش از آن استفاده نمود. گاهی اين افراد به رنگ لباس ها نيز واکنش نشان می دهند که بدليل وجود اين ماده يا مواد رنگی ديگر که با پارافنيلن د%D